رضا کاظمی

پروژه مقایسه‌ خمریات ابونواس با منوچهری و حافظ

جزئیات و دریافت گزارش فایل

ابونواس حسن بن‌هانی بن عبدالاول بن صباح مکنّی به ابونواس، از شاعران برجسته ی دوره ی عباسی بود. وی در یکی از روستاهای اطراف اهوازدر سال 145 هـ.ق بدنیا آمد. در مورد ملیت پدرش‌هانی روایات مختلفی ذکر کرده اند. بعضی‌ها می‌گویند از مردم دمشق و جزو سپاهیان مروان آخرین خلفای عباسی بود. عده ای دیگر هم او را ایرانی الاصل خوانده اند. اما مادرش جلبان مسلما ایرانی است.

ابوالنجم احمد بن قوص بن احمد از جمله شاعران خوش قریحه فارسی در نیمه اول قرن پنجم هجری است. تخلص وی یعنی منوچهری ظاهرا از نام، فلک المعالی منوچهر بن قابوس گرفته شده است. گویا شاعر در اوایل کارش به خدمت این امیر زیاری مشغول بوده و از این جهت بر نام خود را نیز از نام همین امیر اخذ کرده است. پس از فوت فلک‌المعالی از مازندران آهنگ ری کرد و در آنجا به خدمت علی بن عمران و طاهر دبیر عمید عراق از جانب سلطان مسعود رسید.

خواجه شمس الدین محمد متخلص به حافظ، یکی از بزرگترین شاعران ایران و جهان است. وی در قرن هشتم هجری زندگی می‌کرد. در غالب مأخذها نام پدر او را بهاء الدین نوشته اند و ممکن است بهاءالدین علی الرسم لقب او بوده باشد. براساس آنچه تذکره‌ نویسان آورده اند، نیاکان او از کوهپایه‌های اصفهان به شیراز کوچ کرده اند. پدر او شغل بازرگانی داشت و مادرش از اهل کازرون، و خانه ایشان در دروازه کازرون واقع شده بود. گویا بهاء الدین فرزندان دیگری هم داشته که همگی از حافظ بزرگتر بوده اند. با مرگ پدر فرزندان پراکنده شدند و جز حافظ کم سن و سال کسی از ایشان در کنار مادر نماند. بنابراین زندگی بر او و مادرش سخت گردید تا اینکه اندکی بزرگتر شد و در نانوایی محله به خمیرگیری مشغول شد. او از این راه توانست، تا حد زیادی به زندگیشان سرو سامان بخشد. حافظ با اینکه به کار و فعالیت مشغول بود، هرگز خیال و سودای آموختن علم و کسب کمالات علمی و معنوی را به دست فراموشی نسپرد. به همین جهت او همزمان با فعالیت در نانوایی به تحصیل علم نیز می‌پرداخت.

» فهرست مطالب:

• فصل اول: زندگینامه سه شاعر
  • ابونواس
  • منوچهری
  • حافظ
  • پی نوشت فصل اول
• فصل دوم: باده و اساطیر مربوط به پیدایش آن
  • باده در لغت
  • اساطیر مربوط به پیدایش باده
  • پی نوشت فصل دوم
• فصل سوم: پیشینه ی خمریه سرایی در میان اعراب و ایرانیان
  • تعریف خمریات
  • خمر در شعر جاهلی
  • شاعران جاهلی که به شراب نوشیدن تفاخر می کردند
  • شاعران جاهلی که تا حدودی شراب را وصف می کردند
  • خمریات در دوره اسلامی (زمان پیامبر و خلفای راشدین)
  • خمریات در دوره اموی
  • وصف باده در اوستا
  • خمریات در ایران بعد از اسلام
  • خمریات غیر عرفانی
  • خمریات عرفانی
  • مناسبت اصطلاحات خمری با حالت بیخودی، فنا و رسیدن به وحدت
  • مناسبت اصطلاحات خمری با پخته شدن عارف
  • مناسبت اصطلاحات خمری با فقر
  • مناسبت اصطلاحات خمری با افشای راز
  • مناسبت اصطلاحات خمری با عقل ستیزی
  • مناسبت اصطلاحات خمری با غم زدایی
  • مناسبت اصطلاحات خمری در مبارزه با ریا کاری
  • پی نوست فصل سوم
• فصل چهارم: ریخت و شکل خمریات ابونراس، منوچهری و حافظ
  • شکل خمریات ابونراس
  • گرد کردن معانی خمری در یک قصیده واحد
  • ارتباط معنایی یا وحدت فنی در محور عمودی قصاید
  • عمیق کردن معانی خمری
  • مبارزه با سنت های جاهلی اعراب
  • داستان پردازی خمری
  • غالب بودن صورت بر محتوا
  • بکار بردن لغات فارسی
  • بیان عقاید شعوبی
  • خمریات منوچهری
  • ارتباط معنایی یا وحدت فنی در محور عمودی شعر
  • داستان پردازی
  • دوری و بیزاری منوچهری از سنت های جاهلی
  • غالب بودن صورت بر محتوا
  • خمریات حافظ
  • پی نوشت فصل چهارم
• فصل پنجم: مقایسه مضامین خمری ابونواس، منوچهری و حافظ
  • وصف شراب
  • اسامی مشترک
  • اسامی غیر مشترک
  • نام هایی که ابونواس برای شراب آورده است
  • نام هایی که منوچهری برای شراب آورده است
  • نام هایی که حافظ برای شراب آورده است
  • وصف کیفیت و چگونه نوشیدن شراب
  • وصف قدمت شراب
  • وصف رنگ شراب
  • بوی شراب
  • وصف مزه شراب
  • روشنی شراب
  • تشبیه شراب به آفتاب
  • تشبیه شراب به چراغ
  • تشبیه شراب به آتش
  • تشبیه شراب به شمشیر
  • تشبیه شراب به صبح
  • شراب خام یا پخته
  • حباب های شراب
  • وصف شراب صاف
  • تشبیه شراب به اشک
  • تشبیه شراب به جان
  • شرایط و چگونگی نوشیدن شراب
  • شراب خواری در شب و صبح
  • نوشیدن شراب در فصل بهار
  • شراب نوشیدن در جشن ها و اعیاد
  • واکنش حکومت ها به شراب نوشی
  • جرعه افشاندن بر خاک
  • به یاد کسی شراب نوشیدن
  • بانگ نوشانوش
  • نوشیدن سه جام پیاپی
  • نوشیدن چهار جام بر اساس چهار طبع
  • رطل گران گرفتن
  • وصف تاثیر بر نوشنده
  • شراب باعث زدودن غم از نوشنده میشود
  • شراب قدرت تشخیص نیروی عقل نوشنده را زایل میکند
  • شراب به نوشنده شادی می بخشد
  • شراب به جان قوت و نیرو می بخشد
  • شراب به نوشنده شجاعت می‌بخشد
  • شراب باعث آشکار شدن اسرار نوشنده میشود
  • شراب باعث دوری از بخل میشود
  • شراب باعث بی خوابی میشود
  • در صورت شراب خوردن زیاد انسان قادر به راه رفتن نیست و باید برای حرکت بر روی شکم بخزد
  • شراب باعث ضعف و سردرد میشود
  • شراب باعث میشود نوشنده عرق کرده و چشم ها و گونه هایش به سرخی گرایند
  • شراب باعث عبوس شدن نوشنده میشود
  • وصف آلات شراب نوشی
  • نام آلات پرورش و نوشیدن شراب
  • نام های همسان
  • نام های غیر همسان
• توجه به اساطیر در مورد آفرینش جام ها
  • وصف ظروف با اشکال مختلف
  • مانند کردن ظروف شراب به پرندگان
  • جام های منقش
  • مانند کردن ظرف شراب به چراغ
  • مانند کردن ظرف شراب به خوشه پروین
  • مانند کردن ظرف شراب به نمازگزار
  • وصف خم شراب
  • وصف مجلس شراب
  • وصف ساقی
  • نحوه آرایش ساقی
  • لذت بردن از چشم ساقی
  • لذت بردن از لب های ساقی
  • لذت بردن از گونه های ساقی
  • لذت بردن از آب دهان ساقی
  • پیر می فروش
  • تشخیص
  • لذت بردن همه حواس
  • لذت گرایی
  • امیدواری به بخشش خداوند
  • گوش ندادن به نصیحت ناصحان
  • دفن شدن در زیر تاک انگور و یا شسته شدن با باده
  • استفاده از طنز برای رسوایی زاهدان
  • مبارزه با رذیلت های اخلاقی
  • تاثیر فلسفه و عفان بر خمریات ابونواس و حافظ
  • فرجامین سخن
  • همانندی ها از لحاظ توصیفات
  • همانندی ها از لحاظ فکری
  • تفاوت ها از جهت توصیفات
  • تفاوت ها از جهت فکری
  • پی نوشت فصل پنجم
• کتابنامه
• پیوست شماره 1
• پیوست شماره 2